19. yüzyıl Osmanlı mutfağının ünlü hamur işlerinden su böreği, günümüzde de yaygın olarak tüketilen ve çok sevilen bir börek. Yapımı zahmetli, yemesi bir o kadar keyifli su böreği eskiden düğün, bayram gibi mutlu günlerin olmazsa olmazlarındandı…
— “Fırına koymadan önce yufkaları suda haşlanan, katları arasına peynir, kıyma konarak hazırlanan bir börek türü.” Türk Dil Kurumu su böreğini böyle tanımlıyor. Kısaca hamur, yağ ve peynirin birleşiminden doğan müthiş bir lezzet diyebiliriz. Ama elbette bu kadar kolay değil yapılışı. Her şeyden önce yufkaların incecik açılması elzem. Bu da maharet ve ustalık istiyor. Eski kaynaklarda su böreğinin doğum yeri Kırşehir olarak geçse de aslında ülkemizin hemen her yöresinde bilinen ve farklı malzemelerle pişirilen bir börek türü. Su böreğinin tarifine 1844 yılında Mehmet Kamil’in kaleme aldığı ‘Aşçıların Sığınağı’ adlı kitapta da rastlanıyor. Marianna Yerasimos ise ‘500 Yıllık Osmanlı Mutfağı’ adlı kitabında su böreği hakkında şu bilgileri veriyor: “19. yüzyıl Osmanlı mutfağının ünlü böreği, günümüzde de çok yaygın olan su böreğidir. Bol yumurtalı, kalınca yufkaların, tepsiye dizilmeden önce, suda haşlanması bu lezzetli ve yumuşacık böreğin özelliğidir. Mehmet Kamil’in tarifi şöyle başlıyor: ‘Matlûbül’ –miktar dakik-i hâs eleyip su komayarak kabul etdiği kadar yumurta ve bir miktar tuz ile yoğurup…’ Böreğin harcını peynirli ya da kıymalı yapabilirsiniz. Yazarın verdiği tarif peynirlidir. Beyaz peynir yanı sıra kaşar, gravyer türünden sert peynir kullanırsanız belki böreğin tadı daha baharlı olacak, ama soğudu mu sertleşecek ve tüm özelliklerini yitirecek. Kısacası geleneksel tariften şaşmayın.” Boğos Piranyan’ın ‘Aşçının Kitabı’ adlı kitabında da su böreğinden bahsedilmiş. Piranyan su böreğinin yapılışını şöyle anlatıyor:
“Açacağınız yufka sayısına göre, yufka başına bir yumurta hesabıyla hamur yoğurulur. Yumurtalar çırpılır, yedire yedire un ilave edilerek hamur hazırlanır. Hamur yufka inceliğinde açılır ve sıcak suda haşlandıktan sonra temiz bezler üzerine serilip suyu çektirilir. Sini yağlanır, yufkaların yarısı, arzu edilirse her birinin arasına yağ sürülerek tepsiye serilir, ortası-
Püf noktası
Su böreği mecbur kalmadıkça fırında pişirilmemeli. Mükemmel lezzeti yakalamak için kısık ateşte tepsiyi çevire çevire pişirmek, altı iyice pişince başka bir tepsiye ters düz yapıp diğer yüzünü de aynı şekilde pişirmek gerekir.
na peynir konur, kalan yufkalar da aynı şekilde üst üste serilir. Ateş üzerinde her iki yüzü kızartılır. Peynirine maydanoz da katılabilir.” Su böreği ile ilgili çeşitli rivayetler de var. O rivayetlerden birine göre kayınvalide adayları gelin beğenirken mutlaka su böreği yaptırır, eğer börek istedikleri gibi açıldıysa oğullarıyla kızın evlenmesine hemen izin verirlermiş. Oğlan kızı sevmesine rağmen gelin adayı su böreğini açarken başarılı olamazsa, kız güzel su böreği yapana kadar düğün ertelenirmiş. Su böreği eskiden bayramların, sünnet, nişan, düğün gibi mutlu günlerin en olmazsa olmazlarındandı. Yapımı zahmetli ama yemesi bir o kadar keyifli olan bu böreğe verilen önemi günümüzde başta İstanbul olmak üzere pek çok şehirde bulunan pastane ve börekçilerin menülerinde yer almasından da anlıyoruz. Su böreğinin peynirli, peynirli-maydanozlu, kıymalı, mantarlı, ıspanaklı gibi çeşitleri olsa da işin ustaları gerçek su böreğinin içine sadece peynir ve maydanoz koyulduğunu iddia ediyor. Bir de kaşar peynir ve diğer farklı peynirlerle hazırlanan ve daha ince olan su börekleri var. Hepsi de farklı damak zevklerine hitap ediyor. Ama siz yine de Marianna Yerasimos’un dediği gibi, “Geleneksel tariften şaşmayın”.
Su böreği( Marianna Yerasimos’un ‘500 Yıllık Osmanlı Mutfağı’kitabından)
Malzemeler 8-10 kişilik Hamur için: 4-5 bardak un (550 gr) 6 yumurta 2-3 kaşık su 1 tatlı kaşığı tuz Harcı için: 350 gr beyaz peynir 1 demet maydanoz Yufka arası için: 250 gr tereyağı
Yapılışı: • Unu yoğurma kabına koyun, ortasına bir havuz açın, yumurtaları, tuzu ve bir kaşık suyu katıp iyice yoğurun. Kulak memesi kıvamında, yumuşak bir hamur hazırlayıp 10 eşit parçaya ayırın.
• Parçaları yuvarlayın, topak haline getirip unlayın ve nemli bir bezle örterek 30 dakika dinlendirin.
• Hamur dinlenirken içi hazırlayın. Bir kapta peyniri iyice ezin, ince ince kıyılmış maydanoz ve eğer sulandırmak gerekiyorsa bir kaşık süt katıp karıştırın. İçini kıymalı yapacaksanız kıymayı kavurmalısınız.
• Bir topağı ayırın. Geri kalanını unlu bir zemin üzerinde oklavayla, hazır yufkadan biraz daha kalınca, tepsinizin büyüklüğünde açın. (Bu malzeme için en az 35 cm çapında bir tepsi gerekir.) Ayırdığınız topağı tepsiden en az dört parmak daha geniş ve biraz daha ince açın.
• Tepsiyi yağlayarak önce büyük yufkayı serin, diğer işlemler bitinceye kadar kurumaması için nemli bir bezle örtün.
• Büyük boy bir tencerede tuzlu su kaynatın ve hazırladığınız 9 adet yufkayı teker teker suya batırıp 1-2 dakika haşlayın. Özen isteyen bu iş, böreğin en zor tarafıdır; ancak yufkayı usulca tutarsanız yumurtalı olduğu için parçalanmayacağından emin olabilirsiniz.
• Haşlanmış yufkayı dikkatli bir şekilde sıcak sudan çıkarın ve akar soğuk sudan geçirip temiz bir örtü üzerine serin, fazla suyunu temiz bir bezle kurulayın. Akar soğuk sudan geçirmeniz zor ise büyük bir kaba soğuk su koyup içine batırın.
• Tereyağını eritin. Tepsiye yaydığınız yufkayı iyice yağlayıp üstüne haşlanmış yufkayı serin. Bu işlemi ilk beş yufka için tekrarladıktan sonra hazırladığınız içi yerleştirin.
• Geri kalan 5 yufkayı da aynı şekilde haşlayıp üst üste serin. Yufkaların arasını iyice yağlamayı unutmayın.
• En alttaki yufkanın fazlalıklarını üste doğru kıvırın. Böreğin üstünü iyice yağlayıp önceden ısıtılmış fırında 150 derecede ağır ağır pişirin.
• Börek, altlı üstlü kızarınca fırından alın, biraz soğutup kesin ve ılık olarak servis edin.
İstanbul’da en iyi su böreği nerede yenir?
Saray Muhallebicisi
Her şubesinde taze ve tam kıvamında su böreği bulabilirsiniz. Böreklerini günlük sütten yapıyorlar. Adres: Harbiye Mahallesi Teşvikiye Caddesi No: 19B Şişli / İstanbul Telefon: 0212 999 28 28
Karaköy Güllüoğlu
Güllüoğlu’nda peynirlinin yanında kıymalı ve ıspanaklı su böreği çeşitleri de var.
Adres: Rıhtım Caddesi Katlı Otopark Altı No: 3-4 Karaköy / İstanbul Telefon: 0212 293 09 10
Bilice Börek Yaklaşık
50 yıldır hizmet veren Bilice Börek’in ıspanaklı, patatesli, kıymalıüzümlü, tavuklu su böreği seçenekleri mevcut. Adres: Çayırbaşı Mahallesi Çayırbaşı Caddesi No: 17 Sarıyer / İstanbul Telefon: 0212 271 09 66
Borsa Cafe
Osmanbey’deki Borsa Lokantası’nın az aşağısında yer alan Borsa Cafe’de lezzetli su böreklerini tadabilirsiniz. Adres: Cumhuriyet Mahallesi Halaskargazi Caddesi No: 107 Şişli / İstanbul Telefon: 0212 232 48 86
Tarihi Sarıyer Karaköy Börekçisi
Peynirli, kıymalı, patatesli, ıspanaklı su böreği çeşitleri var. Adres: Yenimahalle Caddesi No: 28 Sarıyer / İstanbul Telefon: 0212 242 15 39
Mado
Su böreğini Maraş peyniri ve İstanbul usulü beyaz peynir olmak üzere iki farklı peynirle yapıyorlar. Adres: Caferağa Mahallesi Moda Caddesi Gündoğdu Sokak No: 2 Kadıköy / İstanbul Telefon: 0216 347 35 36
Aslı Börek
El açımı, özel tereyağı, 1. sınıf klasik peynir kullanılarak hazırlanan peynirli su böreğinin kıymalı ve ıspanaklısı da var. Adres: Suadiye Mahallesi Ayşeçavuş Caddesi Ünal Apartmanı No: 35 Kadıköy/İstanbul Telefon: 0216 445 66 05
Asu Börek
20 yıllık bir işleme olan Asu Börek’in Çorum’a özgü su böreğinin peynirli, kıymalı ve ıspanaklı çeşitleri bulunuyor. Adres: İstasyon Caddesi 107/1 Göztepe, Kadıköy / İstanbul Telefon: 0216 386 25 78
Çengelköy Börekçisi
1985 yılından beri faaliyet gösteriyor. Çok sayıda şubesi var. Adres: Çengelköy Mahallesi Prof. Dr. Beynun Akyavaş Caddesi Altıntaş Sitesi No: 104/A-1 Üsküdar / İstanbul Telefon: 0216 462 45 25
Tarihi Kireçburnu Fırını
Peynirli su böreğine ek olarak mantarlı su böreği de var. Hafta sonlarına özel olarak ise patlıcanlı su böreği çıkıyor. Adres: Haydar Aliyev Caddesi No: 48 Kireçburnu, Sarıyer / İstanbul Telefon: 0212 262 10 59
Levent Börekçilik
Her gün 14:00’e kadar açık olan Levent Börekçilik’te peynirli su böreği, biri kaşar peyniri olmak üzere, üç farklı peynirle hazırlanıyor. Adres: Yenidoğan Mahallesi Abdiipekçi Caddesi 28/B Bayrampaşa / İstanbul Telefon: 0212 223 26 59
İzol Börek
İzol Börek’in su böreğinin içerisinde de özel bir peynir karışımı bulunuyor. Adres: Zeytinlik Mahallesi Yakut Sokak Erçetin Plaza 24/A Bakırköy / İstanbul Telefon: 0212 571 33 99