Eğer güne sağlıklı bir başlangıç yapmak istiyorsanız, bunun ilk şartının iyi bir kahvaltı yapmak olduğunu unutmayın! Araştırmalar, kahvaltı yapmadan güne başlayanları pek çok sağlık sorununun beklediğini gösteriyor. Düzenli kahvaltı alışkanlığı olanlar ise daha uzun yaşıyor, daha geç yaşlanıyor…
Kahvaltı sağlıklı bir beslenme planının ‘olmazsa olmaz’ıdır. Hangi yaşta olursanız olun vücudunuzun iyi bir kahvaltı ile güne başlaması gerekir.
En son, önceki akşam saat 20:00 civarında akşam yemeğinizi tamamladınız. Bir-iki saat sonra 150-200 kalorilik bir atıştırma yapmış olsanız bile sabah uyandığınızda bedeniniz neredeyse 10-12 saattir enerji sağlayacak hiçbir yakıt almamış demektir. Çünkü gece boyu uyudunuz, vücudunuz akşam yemeği ile kazandığınız enerjiyi kullandı durdu. Enerjiniz en alt düzeye indi, deponuzdaki yakıt -şeker- neredeyse bitme noktasına geldi. Bol miktarda enerji harcayacağınız, yani ciddi miktarlarda enerjiye ihtiyaç duyacağınız kocaman bir gün sizi bekliyor. Düşünecek, yazacak, çizecek, güç, kuvvet harcayacak işleriniz olacak. Yemek yapacaksınız, ev temizleyeceksiniz ve koşturacaksınız. Kısacası koca bir gün enerjiye ihtiyaç duyacaksınız. Sabah kahvaltınız, oldukça uzun bir açlığın sonunda ve gün boyu sürecek yoğun bir bedensel aktivitenin başlangıcında vücudunuzun ihtiyaç duyduğu enerjiyi sağlayacak ilk yakıtınız. Kahvaltıda aldığınız yakıt, iyice azalan kan şekeri düzeyinizi tekrar normal seviyelere yükseltir. Başta beyniniz ve kaslarınız olmak üzere pek çok organınız ihtiyaç duydukları yakıta ve yaşamsal pek çok maddeye kahvaltı sonrasında kavuşabilir.
Açlık Uyarılarına Dikkat
“Ben sabah öğününü atladığım zaman açlığımın farkında bile olmuyorum, kahvaltıya ne gerek var?” diye düşünebilirsiniz. Oysa yeni bir güne dengeli ve güçlü kahvaltıyla başlamak kadar sağlıklı bir davranış düşünülemez. Araştırmalar, kahvaltı yapmadan güne başlayanları pek çok sorunun beklediğini gösteriyor. Kahvaltı yapmadığınız günlerde kendinizi daha bitkin, güçsüz ve daha alıngan hissederseniz sakın şaşırmayın.
Açlık uyarıları bedeninizin ihtiyacı olan enerji gereksinimine ait kırmızı ikaz lambaları gibidir. Siz bu uyarıları reddeder, enerji gereksiniminizi karşılamazsanız, önce kan şekeriniz düşer. Kan şekeri düşüklüğü (hipoglisemi) kritik değerlere indiğinde başlangıçtaki masum açlık hissi, yerini beyninizin şeker ihtiyacı içinde olduğuna işaret eden sinirlilik, hırçınlık, gerginlik, algılama ve ifade etme güçlüğü, odaklanma bozukluğu, düşünce karmaşası, uyku hali gibi belirtilere bırakır. Bu belirtileri çarpıntı, terleme ve bilinç bozukluklarının izleyebileceğini unutmayın. Kaslarınız ihtiyacı olan enerjinin yokluğunda, hareket etmekte, çalışmakta, kısacası işlerini görmekte zorlanır ve siz kendinizi bitkin, halsiz, yorgun hissedersiniz.
Kahvaltıyı Atlayarak Kilo Veremezsiniz
Kahvaltı ile güne başlayanlarda kilo alma eğiliminin daha az olduğu biliniyor. Kilo fazlalığı ve şişmanlık sorunu olanların pek çoğunda, kahvaltı öğününü atlama gibi kötü bir alışkanlık mevcut. Eğer kilo verme çabası içindeyken, kahvaltı yapmama gibi bir yanlışlık yaparsanız, kilo vermeyi beklemeyin. Her koşulda günlük alacağınız toplam kalorinin yüzde 40 kadarını kahvaltıda almaya özen gösterin. İyi, dengeli ve güçlü bir kahvaltıyı takip eden öğünlerde daha düşük kalorili öğünler ve atıştırmalarla yetinmeniz kolaylaşır.
Kahvaltı yapmayanlar sadece kolay kilo almakla kalmaz, kilo vermekte veya verdiği kiloları korumakta da güçlük çekerler. Düzenli kahvaltı alışkanlığı olmayanlarda kolesterol yüksekliğinin daha sık görüldüğü ve koroner arterosklerotik kalp hastalığı eğiliminin fazlalaştığı da belirtiliyor.
Çocuk ve Yaşlılar İçin En Önemli Öğün
Düzenli, dengeli ve yeterli bir kahvaltı öğünü alışkanlığı, çocuklar, gençler ve yaşlılar için daha büyük önem taşıyor. Çocuk ve gençlerde kahvaltı yapmama ya da kahvaltıda yetersiz besin tüketme yanlışlığı; öğrenme ve algılamayı bozuyor, bellek yeteneğini olumsuz yönde etkiliyor, okuldaki başarı düzeyini düşürüyor.
Kahvaltı öğününün atlanması yaşlılarda bellek kusurlarına, algılama bozukluklarına ve kas güçsüzlüğüne daha erken sebep olabiliyor.
Pek çok araştırma, düzenli kahvaltı alışkanlığı olanların daha uzun yaşadıklarını ve geç yaşlandıklarını ortaya koyuyor. Kilo kontrolünüzü koruyabilmek, kolesterol yüksekliğinden korunabilmek, daha geç ve genç yaşlanabilmek, kısacası kaliteli bir hayat sürüp daima formda olabilmek için kahvaltı yapmayı unutmayın.
Yazı: Prof. Dr. Osman Müftüoğlu