Fin mutfağında kahvaltının vazgeçilmezleri

by Basak Oksak

Ülkeler ve kahvaltı

Finlandiya’da kahvaltı bir çeşit börek olan ‘karelian pie’, pirinç lapası, ekmek peyniri gibi yöresel tatların yanı sıra birbirinden lezzetli ekmek ve pasta çeşitleriyle de zenginleşiyor. Ülkenin en önemli tahılı çavdardan hazırlanan ekmekler ise Fin mutfağının temsilcisi.  

Uzun ve soğuk geçen kış mevsimi Finlandiya’nın yemek kültürünü önemli ölçüde etkiliyor. Nerdeyse beş ay kış mevsimi yaşanan bu İskandinav ülkesinde yaz aylarında en yüksek sıcaklık güney bölgesinde maksimum 22 derece civarında. En uzun kış mevsimine sahip bölge ise en kuzeyde yer alan Lapland. Burada kış yedi ay sürüyor ve yaz aylarında güneye göre hava daha soğuk oluyor.

Finlandiya’da güneşin neredeyse batmadığı en uzun günler haziran ayında yaşanıyor. Beyaz gecelerin ve gece yarısı güneşinin hayranıysanız, haziran ayında Finlandiya’ya gidebilirsiniz. Kışı yaşamak isteyenler için mart ayı önerilen Finlandiya’da kuzey ışıklarını görmek için Lapland Bölgesi’ne gitmeniz gerekiyor. Bu bölgede doğa harikası kuzey ışıkları ekim ayından itibaren görülmeye başlanıyor.

Yaz ayında neredeyse batmayan güneş sayesinde ürünler uzun süre güneşle besleniyor ve olgunlaşıyor. Finlandiya’ya hâkim sert iklim ve soğuk hava koşulları, yetiştirilen ürünleri etkilediği için, kullanılan baharatların özellikleri sıcak iklim ülkelerinden farklılık gösteriyor.

Finlandiya, İsveç ve Rusya arasında yer alıyor. Bu nedenle Fin mutfağı; İsveç ve Rus mutfaklarından oldukça etkilenmiş. Mutfağın temel yiyecekleri arasında sosis, Baltık Denizi’ne özgü balık çeşitleri, ren geyiği eti, domuz eti, çilek ve türevi çalı meyveleri (berry), lahana, patates, havuç, mantar, kırmızı pancar turşusu, haşlanmış makarna ve pirinç bulunuyor. Ayrıca et yemeklerinin yanında çeşitli reçel türlerinin ve genel olarak tüm yemeklerin yanında ekşi maya ile yapılan birçok türevi bulunan ekmeklerin servis edilmesi de bir Fin mutfağı âdeti.

Finlandiya yemek kültüründe süt, yoğurt, peynir ve yumurta çok tüketiliyor. Neredeyse her öğünde haşlanmış patates, karnabahar, kaşar peyniri yeniyor. Yumurta tüketimi çok fazla. Finlilerin en önemli âdetlerinden biri, yemeklerin yanında içecek olarak genellikle süt tüketmeleri. Hemen her öğün süt içme alışkanlığı olan bir toplum.

Süt haricinde alkolsüz içeceklerden çay ve kahve çok tüketiliyor. Finlandiya dünyanın en çok kahve içen ülkeleri arasında. Fin kahvesi, Türk kahvesi gibi pişiriliyor ve süzülmeden tüketiliyor.

Çavdar ekmeği ve pastalar

Çavdar ülkenin en önemli tahılı. Çavdardan hazırlanan ekmekler ise Finlilerin kültürünün ve yiyeceklerinin temsilcisi. Çavdar ekmeği tüketmeyi çok seviyorlar. Binlerce yıldır tükettikleri çavdar ekmeğinin kalplerinde önemli bir yeri olduğu söyleniyor. Çavdar ekmeği, ruisleipä, en çok tüketilen ekmek çeşitlerinden. Hatta ülke dışına çıktıklarında yanlarında mutlaka çavdar ekmeği taşıdıkları bile söyleniyor. Çavdardan hazırlanan börekler de önemli yiyeceklerinden.

Çavdar ekmeği dışında çok sevilen pastalar da var. Bunlara da kısaca değinelim…

Pulla (cardamom bread): Kakuleli ekmek. Geleneksel tatlı ekmekleri, un, süt, maya, kakule, şeker, tereyağı kullanılarak hazırlanıyor. Yumuşak, hafif tatlımsı ve kakule aromalı. Bizim de benzer yumuşaklık ve lezzette pastalarımız var.

Korvapuusti (tarçınlı pasta): Un, süt, tereyağı, maya, şeker, kakule, yumurta ve tarçınla hazırlanan bu pasta çocukların en sevdiklerinden. Finliler genellikle sıcak kahve veya sütle tüketiyorlar.

Kahvaltının Geleneksel Yiyecekleri

Çavdar ekmeği sandvici: Sabah kahvaltısında çavdar ekmeği dilimleri üstüne yerleştirilen dilimlenmiş peynir ve dilim jambonla hazırlanıyor. Üstüne bir dilim domates ve salatalık koyarak tüketenler de var. Finlandiya’da en çok tüketilen kahvaltılık ürün sandviç. Ekmeklere isteğe göre tereyağı sürülebiliyor.

Karelian pie (karjalanpiirakka): Çavdar unuyla yapılmış hamur üzerine pirinç lapası veya patates ile hazırlanan bir börek. Sıcakken üstüne tereyağı sürülerek veya munavoi konarak yeniyor. Munavoi; katı pişirilmiş yumurtanın tereyağı veya krema içinde çatalla küçük parçalara bölünmesiyle hazırlanıyor.

Riisipuuro (pirinç lapası): Pirinç, tam yağlı süt ve su karışımı içinde pişiriliyor. Pişerken bir miktar tereyağı ve tuz, tercihe göre kakule ekleniyor. Yerken üstüne şeker, reçel veya tarçın eklenebiliyor. Bizim sütlacımıza benziyor. Fakat biraz daha lapa şeklinde ve pişerken şeker eklenmiyor. Kıvam vermek için yoğun krema kullanılabiliyor.

Leipäjuusto (ekmek peyniri): Yuvarlak lavaş şeklinde fırında pişirilmiş peynir. Üzerine reçel sürülerek yeniyor.

Yazı Dr. Öğr. Üyesi İlkay Gök Okan Üniversitesi Gastronomi Bölüm Başkanı

Bunlar da hoşunuza gidebilir

Leave a Comment

Secured By miniOrange