Dünyanın en büyük 8’inci süt üreticisi konumundaki Türkiye’de hem süt hem de peynir tüketimi Avrupa’ya göre düşük kalıyor. Güncel çalışmalar, peynirin besin değeri açısından kalp sağlığı üzerinde olumlu etkisi olduğunu ortaya koyuyor. Süt ürünleri arasında özellikle peynirin günlük beslenme programlarında mutlaka yer alması gerektiğini söyleyen Prof. Dr Muazzez Garipağaoğlu, peynir seçimi konusunda titiz davranılması gerektiğine dikkat çekiyor.
Dünyada 826 milyon ton civarında süt üretiliyor. Türkiye, dünyanın 8’inci, Avrupa’nın ise 3’üncü süt üreticisi konumunda. Buna karşılık yıllık süt tüketimimiz kişi başı ortalama 17.8 litre. Peynir tüketimi ise Avrupa Birliği ülkelerinde kişi başı ortalama 18 kg civarında iken Türkiye’de 15.2 kg. Sağlıklı yaşam için farklı türden ve yeterli miktarda besinlerin yer aldığı dengeli bir beslenme alışkanlığına sahip olmak gerekiyor. Süt ve süt ürünleri ise dengeli beslenme alışkanlığının önde gelen besin gruplarından biri olarak dikkat çekiyor. Süt grubunun en değerli ürünü olan peynir, zengin kalsiyum ve protein içeriği ile dengeli beslenmede önemli bir rol üstleniyor. Peynir seçimi ve tüketme sıklığı ise sağlıklı beslenme konusunda büyük önem taşıyor.
Neden peynir?
Peynir, süt proteinin rennin enzimi ile çökeltilmesi sonucu oluşan fermente bir besindir. Çökelti, protein ve kalsiyum açısından zengindir, karbonhidrat içermez. Ülkemizde 300’den fazla çeşit peynir bulunuyor. Sağlıklı beslenmenin vazgeçilmezlerinden olan peynirin faydalarını şu şekilde sıralayabiliriz:
Zengin kalsiyum içeriği ile güçlü kemik ve dişlerin gelişiminde ve korunmasında önemli rol oynar.
Zengin ve kaliteli protein içeriği ile çocukların büyüme ve gelişmesini destekler.
Zengin kalsiyum içeriği ile tansiyon hastalığından korunmada yardımcıdır.
Önemli bir yağ asiti olan KonjugeLinoleik Asit (CLA) içeriği ile kansere karşı koruyucudur.
Olgunlaşmış peynir, laktoz (süt şekeri) içermez. Bu özelliği ile peynir, laktoz intoleransına (karın ağrısı, ishal, şişkinlik, gaz gibi sorunlara) neden olmaz. Hatta laktoz intoleransı olan bireyler tarafından da rahatlıkla tüketilebilir.
Kemik sağlığı açısından peynir, anne karnından başlayarak, yaşamın her döneminde ayrı önem taşır. Bebeklik, çocukluk, özellikle de ergenlik dönemlerinde alınan ve kemiklerde depolanan kalsiyum sayesinde kemikler gelişir, güçlenir ve daha sonra alınan kalsiyum ile de mevcut kemik kitlesi korunur. Bu nedenle kalsiyumun deposu olan peynir, sadece çocuk ve ergenler için değil, sağlıklı yetişkinler, yaşlılar, işçiler, sporcular, gebe ve emziren kadınlar yani kısaca her yaş grubu için önemli bir besindir.
Protein ve kalsiyum başta olmak üzere zengin besleyici içeriği ile peynir, genel vücut sağlığımızı destekler. Ama peynir seçerken dikkat etmemiz gereken bazı kriterler var.
Tansiyon, böbrek hastaları hangi peynirleri tüketmeli?
Doymuş yağdan uzak durmak isteyen kalp-damar hastaları, kilosunu kontrol etmek isteyenler, diyet yapanlar az yağlı ya da yağsız peynir türlerini tercih etmeli. Tansiyon hastaları, böbrek hastaları, bir nedenle kortikosteroid türü ilaç (kortizol vb.) kullananlar da tuzsuz peynir türlerini tüketmeli.
D vitamini eksikliğine karşı
Farklı tat ve yapıdaki peynir seçenekleri, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de peynir tüketimini artırıyor. Son yıllarda D vitamini eksikliği, Türkiye dahil tüm dünyada sıkça görülen sağlık sorunlarının başında geliyor. Kanserden diyabete, bağışıklık sisteminden alerjik sorunlara kadar birçok hastalığa zemin hazırlayan bu eksiklik, özellikle çocuklarda sık karşılaşılan bir durum olarak dikkat çekiyor. Bu nedenle D vitamini ile zenginleştirilmiş peynirler de sağlıklı bir atıştırmalık olarak günlük peynir tüketimine eklenebilir.
Prof. Dr. Muazzez Garipağaoğlu