Sağlığımız açısından pek çok faydası bulunan süt, yeterince tüketilmediğinde bazı rahatsızlıklara neden olabiliyor. Acıbadem Fulya Hastanesi Beslenme ve Diyet Uzmanı Müzeyyen Çelik sütün besin değerleri, günlük ne kadar süt tüketmemiz ve hangi sütleri tercih etmemiz gerektiği konusunda önemli bilgiler verdi.
Doğduğumuz andan itibaren ilk besin kaynağımız olan süt, vücudumuz için gerekli tüm besin öğelerini içeriğinde bulunduruyor. İçeriğindeki kalsiyum nedeniyle vücuttaki yağlanmayı azaltıyor. Zengin kalsiyum ve mineral deposu süt, kemik sağlığının korunmasına ve osteoporoz olarak bilinen 50 yaş üstü her 4 kişiden birinde görülen kemik yoğunluğunun azalması durumunun önüne geçmeye yardımcı oluyor. Sütün içinde bulunan proteinler, A vitamini ve çinko, cilt sağlığının korunmasında, nemlendirici etkisiyle cildin yıpranması ve yaşlanmasını engellemede etkili. Kalp ve damar sağlığı için de oldukça önemli olan süt; hipertansiyon için kullanılan ilaçların olumsuz etkilerini de azaltabiliyor.
Sütün besin değerleri
Sütün bileşimi; beslenme, iklim, hayvanın türü, ırkı, mevsim, laktasyon dönemi ve çevresel faktörlere göre değişiklik gösteriyor olsa da besin değerlerini şu şekilde sıralayabiliriz: Yüzde 5 karbonhidrat, yüzde 3,3 protein, yüzde 3,5 yağ, yüzde 87,3 su; yüzde 0,35 vitamin, yüzde 0,75 mineral içeriyor. İçeriğinde A, D, C, B1, B2, B6, B12 vitaminleri, niasin, folik asit, magnezyum, fosfor ve çinko bulunduruyor.
Günlük ne kadar süt tüketmeli?
Kişiden kişiye süt tüketimi değişmekle birlikte, bir yetişkinin ortalama günde 2 bardak (400 ml) süt tüketmesi öneriliyor. Başta gelişim çağındaki çocuklar, hamile ve emzikli kadınlar, yaşlılar olmak üzere yediden yetmişe herkesin süt tüketimine özen göstermesi gerekiyor.
Süt alırken bunlara dikkat
Sütün soğukta muhafaza edildiğinden emin olun. Ambalajlı ürünlerin ambalajında herhangi bir sızıntı veya başka bir hasar olmamalı. İmal ve son kullanma tarihine bakılmalı, son kullanma tarihi geçen ürünler tüketilmemeli. Üretici firmanın çalışma izni ve işletme onay belgesi olmasına dikkat edilmeli.
Açık mı, ambalajlı mı?
Ambalajlı süt tercih etmek sütle ilgili oluşabilecek riskleri ortadan kaldırmamıza yardımcı olur. Süt, bakterilerin üremesi için çok uygun bir ortam. Türkiye’de açık sütlerle ilgili yapılan bir araştırmaya göre; 10 dakikalık geleneksel kaynatma ile; yüzde 60 oranında B1 vitamini, yüzde 25 oranında B2 vitamini, yüzde 12 oranında B3 vitamini, yüzde 21 oranında B12 vitamini, yüzde 32 oranında folat azalması görülüyor. Sıcaklık 15 dakikaya çıktığında folat içeriği yüzde 50 kaybediliyor. Denetimden uzak, soğuk zincir sağlanamayan açıkta satılan sütlerde tüketiciye gelene kadar geçen taşıma süresinde bakteri yükü artıyor ve ısıyla yok edilemeyen toksinler oluşabiliyor. Açıkta satılan sütlerde yine gerekli analizler yapılmadığı için hayvandan insana bulaşan hastalık yapıcı mikroplar (tüberküloz, brusella vb.), hayvandan süte geçen antibiyotik kalıntısı, toksik maddeler gibi unsurların olup olmadığı bilinemiyor.
Yeterli süt tüketmezsek ne olur?
Yeterli miktarda süt tüketmeyen kişilerde obezite, kanser, hipertansiyon diyabet gibi kronik hastalıklara yakalanma ihtimali artabilir. Bunun yanı sıra kemik sağlığında bozulma ve osteoporoz, diş sağlığının bozulması gibi durumlarla da karşılaşılabilir.
Alerjisi olanlar dikkat!
İnek sütü alerjisi olanlar, bu sütü tüketmemeli. Protein ve fosfor kısıtlaması olan böbrek hastaları ise süt tüketimini azaltılmalı.
Laktozsuz ve light süt
Sütün içeriğinden laktozun (süt şekeri) çıkarılmasıyla oluşan süte laktozsuz süt diyoruz. Laktoz intoleransında, bağırsakta laktozu sindiren enzim olan laktaz çeşitli sebeplerden azalıp yok olabiliyor. Bu kişiler laktozu sindiremediği için sindirim problemleri yaşıyor. Laktozsuz sütler diğer bütün besin öğelerini barındırdığından, bu kişiler için uygun bir alternatif. Süt tadını sevmeyenler daha tatlı tadı olan laktozsuz sütü tercih edebilirler. Yağı azaltılmış sütlere ise light sütler diyoruz. Son yapılan çalışmalar az yağlı süt ürünleri tüketmenin doymuş yağ tüketimini azaltarak kalp damar sağlığını korumada daha etkili olduğunu gösteriyor.